Bokpalen horen bij ons landschap

In de jaren 20 van de vorige eeuw deden ze hun intrede. Een teken van vooruitgang, zo zagen de inwoners van de Krimpenerwaard de stoere houten bokpalen langs onze wegen die toen soms niet meer waren dan een karrenspoor of halfverhard pad. Auto’s? Meer dan 50 reden er niet in de Krimpenerwaard. De palen brachten elektriciteit en verbinding met de wereld aan de andere kant van de rivier. De laatste jaren worden ze ongemerkt en ongevraagd verwijderd uit ons landschap en vervangen door ondergrondse kabels en aluminium lantaarnpalen.

Natuurlijk, dit zal veel beter zijn dan die dunne draadjes gespannen tussen die stoere helden van vroeger. Maar zoals op een tegeltje stond in mijn ouderlijk huis: Vroeger was het goed, tegenwoordig moet alles beter. Maar zou het niet fijn zijn wanneer alles morgen gewoon goed is?

Er staan in Nederland nog maar een paar kilometer bokpalen. Toch horen ze wat mij betreft specifiek bij ons landschap en daarmee tot het cultureel erfgoed van de Krimpenerwaard. Net zo goed als de voormalige steenfabrieken met hun bijbehorende droogschuren, en de touwslagerijen. Is er straks nog iets tastbaars terug te vinden van wat de waard de afgelopen eeuw op de kaart heeft gezet? Of resten straks voor onze kinderen alleen nog de overleveringen en de plaatjes van opa en oma?

Het deed mij pijn toen tijdens een campagnebijeenkomst met voornamelijk agrariërs VVD, Gemeente Belang Krimpenerwaard en ChristenUnie er geen enkele moeite mee zeiden te hebben als deze palen definitief uit het landschap verdwijnen en ze worden vervangen door moderne palen met energiezuinige ledverlichting en ondergrondse bekabeling.
Het zal best zo zijn dat dit minder storingsgevoelig is. Ik zie ook wel dat de straatverlichting op plaatsen als de Kattendijk in Gouderak – overigens wel met moderne ledverlichting – niet altijd werkt. Maar een rotte bokpaal werd de afgelopen 100 jaar gewoon vervangen en onderhouden.

Is er dan helemaal niemand meer die met de PvdA een lans wil breken voor die stoere beeldbepalende bokpalen die ons zoveel goeds hebben gebracht? Je kan er toch ook gewoon nepdraden tussen spannen? Het is toch schitterend om rijen kwetterende zwaluwen op de draden te zien zitten? Wanneer zag u dat voor het laatst?
De Natuur en Vogelwerkgroep Krimpenerwaard begreep al eerder het nut en belang van de bokpalen in de polder. Ook voormalig polderdichter van de Krimpenerwaard Roel Botter roemde de palen in zijn ode aan de bokpaal.

Ode aan de bokpaal

Wanneer de stormwind zong door de gespannen draden
Daar stond zij vast , haar benen in de klei
Langs wegen, dijken, landerijen, kaden
Zij bracht ons licht, de wereld dichterbij
Onwrikbaar , beeldbepalend, simpel in haar vormen
Een eeuw of meer nog, baken in het land
Nu dreigt gevaar dat sterker is dan stormen
Het heet ‘vooruitgang’ als er ledverlichting brandt
Met staalgepunte klauwen aan de voeten
Van de monteur die haar in stijl beklom
Leek zij na weer een beurt ons te begroeten
Als elke isolator blinkend glom
Zij moet voorlopig noch maar even blijven
Dat oersymbool van ‘hoe het ooit begon’
Haar beeld zal immer op mijn oog beklijven
Als ik de rijen zie tot aan de horizon.

Bokpalen horen bij ons polderlandschap, net als koeien in de wei, de geur van pas gemaaid gras en mest. Niet alles hoeft een functie te hebben om van betekenis te zijn.

Aris Maat,
nr 2 van de kandidatenlijst